متدولوژی

‏تمامی پروژه‌های نرم‌افزاری از چهار لایه‌ی ابزارها، روش‌ها، فرآیندها و کیفیت تشکیل شده‌اند. به عبارت دیگر هر پروژه‌ی نرم‌افزاری، مدل فرآیند تولیدی برای انجام پروژه‌اش دارد. همچنین روش‌های مختلفی را در قسمت‌های مختلف پروژه برای انجام فعالیت‌­های تعریف شده در فرآیند تولید نرم‌افزار به کار می‌برند و ممکن است برای هر یک از این روش‌ها از ابزار خاصی استفاده کنند. افزون بر این، هر پروژه نرم‌افزاری راهکاری برای تضمین کیفیت یک نرم‌افزار دارد زیرا هدف اصلی مهندسی نرم‌افزار تولید نرم‌افزار با کیفیت بالا می‌باشد.

متدولوژی در واقع نحوه‌ی ارتباط این چهار لایه را با یکدیگر مشخص می‌کند. به بیان دیگر، متدولوژی مجموعه‌ای از فرآیندها، روش‌ها و ابزارهای مرتبط با هم و همه از یک متدولوژی خاص همچون ساخت‌یافته یا شیءگرا برای ایجاد یک محصول نرم‌افزاری، مطابق با استانداردهای مهندسی نرم‌افزار می‌باشد و بر دو طبقه‌ی ساخت‌یافته و شیءگرا می‌باشد.

توجه: اساس به وجود آمدن متدولوژی شیءگرا به وجود آمدن نیازهای جدید بوده که توسط متدولوژی ساخت‌یافته قابل پوشش دادن نبوده‌اند. متدولوژی شیءگرا برخی از نیازمندی‌های جدید را پوشش داده است و این طور نبوده‌­است که استفاده از متدولوژی ساخت‌یافته را منسوخ کند.

‏متدولوژی ساخت‌یافته 

‏متدولوژی ساخت‌یافته یا مهندسی نرم‌افزار ساخت‌یافته نظامی است یکپارچه شامل مدل فرآیندهای ساخت‌یافته (سنتی)، روش ساخت‌یافته و ابزارهای ساخت‌یافته که منجر به ایجاد نرم‌افزاری در بازه‌ی زمانی از قبل برنامه‌ریزی شده، بودجه‌ای از قبل پیش‌بینی شده و دقیقاً مطابق با نیازمندی‌های واقعی مشتری می‌گردد.

در متدولوژی ساخت‌یافته، در اولین مرحله مدل‌سازی (مدل تحلیل)، سیستم به دو وجه «داده» ‏و «عملکرد» ‏تفکیک می‌شود. سپس طی روندی سلسله مراتبی و مطابق با روش بالا به پایین، هر یک از این وجوه خود به مؤلفه‌های فرعی تجزیه می‌شوند. این روند تا به جایی ادامه می‌یابد که جزئیات توابع برنامه جهت پیاده‌سازی مشخص شوند.

توجه: ‏متدولوژی SSADM متداول‌ترین نمونه از متدولوژی ساخت‌یافته براساس روش ساخت‌یافته، مدل فرآیند تولید آبشاری و ابزارهای ساخت‌یافته می‌باشد. و بر دو نوع داده‌گرا (جدولی) مانند نرم‌افزار حقوق و دستمزد که داده‌ها درون جداول ذخیره می‌شوند و تابع‌گرا (متغیری) مانند نرم‌افزار ماشین‌حساب که داده‌ها درون متغیر‌ها ذخیره می‌شوند، می‌باشد.

توجه: ‏نسبت نمونه متدولوژی ساخت­یافته SSADM به متدولوژی ساخت­‌یافته، مثل نسبت سیستم­‌عامل ویندوز سنتی به مفاهیم سنتی سیستم‌­عامل است.

‏متدولوژی شیء‌گرا 

‏متدولوژی شیءگرا یا مهندسی نرم‌افزار شیءگرا نظامی است یکپارچه شامل مدل فر‌آیند شیءگرا (مدرن)، روش شیءگرا (مبتنی بر مفاهیم کلاس، وراثت و چندریختی) و ابزارهای شیءگرا که منجر به ایجاد نرم‌افزاری در بازه‌ی زمانی از قبل برنامه‌ریزی شده، بودجه‌ای از قبل پیش‌بینی شده و دقیقاً مطابق با نیازمندی‌‌های واقعی مشتری می‌گردد.

در ‏متدولوژی شیءگرا، در اولین مرحله‌ی مدل‌سازی (مدل تحلیل) سیستم در قالب کلاس‌ها (شامل داده (صفت) و عملکرد (متد)) نشان داده می‌شود. سپس طی روندی سلسله مراتبی و مطابق با روش بالا به پایین، کلاس‌ها با جزئیات بیشتری مشخص می‌شوند. این روند تا به جایی ادامه می‌یابد که  جزئیات کلاس‌ها‌ی برنامه جهت پیاده‌سازی مشخص ‌شوند.

توجه: ‏متدولوژی RUP متداول‌ترین نمونه از متدولوژی شیءگرا براساس روش شیءگرا (مبتنی بر مفاهیم کلاس، وراثت و چندریختی)، مدل فرآیند مبتنی بر مؤلفه‌ی شیءگرا با رویکرد تکرار و تکامل و ابزارهای شیءگرا (مثل ابزار مدل‌سازی UML و زبان برنامه‌نویسی C++) می‌باشد.

توجه: ‏نسبت نمونه متدولوژی شیء­گرای RUP به متدولوژی شیء­گرا، مثل نسبت سیستم عامل ویندوز مدرن به مفاهیم مدرن سیستم عامل است.

‏

ارسطو خلیلی‌فر

مولف کتاب مهندسی نرم افزار راهیان ارشد